Tropem Piskiej Fortyfikacji i nie tylko...

Gość

nieco historii:
Historia budowy umocnień na granicy Prus Wschodnich zaczyna się latem 1939 roku, kiedy to w odległości około 15- 20 kilometrów od niej w krótkim czasie powstaje kilkanaście małych schronów flankujących ogniem broni maszynowej wszystkie ważniejsze drogi prowadzące w głąb prowincji. Główne zadanie powierzone tym obiektom polegało na ochronie szlaków komunikacyjnych przed wtargnięciem szybkich i zwrotnych oddziałów polskiej kawalerii. Pierwsze dni września 1939 roku, zdobycie kilku dużych miejscowości (Prostki- Prostken, Cimochy- Reiß) oraz 30- to kilometrowe wypady wojsk polskich w głąb Prus (Białą Piska- Gehlensburg, Botkuny- Botkunen) miały podłoże propagandowe, jednak podnosiły morale żołnierza polskiego oraz ukazały słabość niemieckiego systemu fortyfikacji granicznych. Zwycięska kampania wrześniowa przyniosła podział państwa polskiego pomiędzy dwa totalitarne mocarstwa- III Rzeszę i Związek Radziecki. Na mocy porozumienia Ribbentrop- Mołotow powstaje nowa granica Prus Wschodnich którą w głównej mierze wytyczają rzeki: Rospuda i Narew. W połowie kwietnia 1940 roku wydana zostaje dyrektywa na mocy której rozpoczęto fortyfikowanie „nowej granicy” zespołem średnich schronów bojowych. Prace budowlane trwały do końca czerwca 1941 roku, kiedy to w związku z wybuchem wojny ze Związkiem Radzieckim zostały wstrzymane. Większość budowanych w tym okresie pozycji umocnionych podzielona była na kompanijne i batalionowe odcinki obrony, jednak w wypadku pozycji granicznej Prus Wschodnich (Ostpreußenschutzstellung) całość podzielono na 3 znacznie dłuższe odcinki, których budowę nadzorowały oddzielne placówki fortyfikacyjne:
- Narew – Pisa (Galinde) Stellung (Pozycja Narew- Pisa- odcinek południowy)- Urząd Fortyfikacyjny Olsztyn. Pozycja ta zaczynała się w miejscowości Zbójna nad Narwią i dalej przebiegała wzdłuż rzeki Pisy przez takie miejscowości jak : Pieklik, Turośl, Kozioł, Jeże do Pisza. Na odcinku południowym punkt oporu Zbójna stykał się z zespołem polskich fortyfikacji z 1939 roku, które również zostały zaadaptowane „dla potrzeb własnych”. W literaturze dotyczącej fortyfikacji wschodniopruskiej pozycje tą nazywa się również Galinde Stellung (Pozycja Galindy) której nazwa pochodzi od plemienia Galindów zamieszkującego te tereny w okresie wczesnego średniowiecza.

- Masurische Grenz – und Suwalki – Shnen Stellung (Mazurska Pozycja Graniczna i Cięciwa Suwałk- odcinek centralny)- Nadzór nad budową tego odcinka prowadziła Fortyfikacja Giżycko. Pozycja ta rozpoczynała się w rejonie miejscowości Jeże i przebiegała w okolicach następujących miejscowości: Świdry, Prostki, Katarzynowo, Zawady- Tworki, Raczki, Bakałarzewo, Filipów, kończąc się dwoma ryglami obronnymi w rejonie miejscowości Prawy Las- Przesławki w pobliżu obecnej granicy z Obwodem Kaliningradzkim.-Około 2 kilometrów od miejscowości Jeże (niem. Gehsen) przebiegająca w pobliżu rzeka Pisa dzieliła obszary podległe Fortyfikacji Olsztyn i Giżycko. Na odcinku Raczki- Bakałarzewo- Filipów fortyfikacje graniczne przebiegały na obszarze tzw. występu suwalskiego. Przed II wojną światową teren ten należał do Polski, po zakończeniu kampanii wrześniowej 1939 roku teren ten został dołączony do Prus Wschodnich.
- Gumbinnen– Grenzstellung (Pozycja Graniczna Gumbin- odcinek północny) z naczelną placówką fortyfikacyjną w Królewcu. Obecnie wszystkie umocnienia tego odcinka znajdują się na terenie rosyjskiej enklawy- Obwodu Kaliningradzkiego, w pobliżu granicy z Litwą. Niedostępność tego obszaru (tzw. Zona) uniemożliwia wszelkie prace mające na celu zbadanie istniejących tam zespołów fortyfikacyjnych.
Obecnie w granicach Polski znajduje się 14 dużych węzłów oporu z ok. 100 schronami bojowymi oraz 56 schronami biernymi- ukryciami dla załogi.

Narew – Pisa (Galinde) Stellung
PO Zbójna
1 Regelbau 105
1 Regelbau 501
13 schronów biernych dla 1 drużyny piechoty
1 ukrycie dla działka przeciwpancernego
PO Turośl
1 Regelbau 105
3 Regelbau 501
2 Regelbau 514
14 schronów biernych dla 1 drużyny piechoty
2 ukrycia dla działka przeciwpancernego
1 MG Schartenstand (wz 1939)
PO Kozioł
1 Regelbau 105
2 Regelbau 501

PO Jeże Zachód
1 Regelbau 112
2 Regelbau 501
1 Regelbau 504
PO Pisz
1 Regelbau 107
1 Regelbau 501
1 Regelbau 502
12 schronów biernych dla 1 drużyny piechoty
3 ukrycia dla działka przeciwpancernego
2 MG Schartenstand (wz 1939)

Masurische Grenz – und Suwalki – Shnen Stellung
PO Jeże Wschód
3 Regelbau 105
1 Regelbau 113
1 schron bierny dla 1 drużyny piechoty
2 ukrycia dla działka przeciwpancernego
PO Świdry
3 Regelbau 105
1 Regelbau 113
4 schrony bierne dla 1 drużyny piechoty
2 schrony bierne dla 2 drużyn piechoty
2 ukrycia dla działka przeciwpancernego
1 stanowisko obserwatora artylerii
PO Prostki
2 Regelbau 105
1 Regelbau 111
6 schronów biernych dla 2 drużyn piechoty
3 ukrycia dla działka przeciwpancernego

PO Katarzynowo
2 Regelbau 105
1 Regelbau 113
2 schrony bierne dla 1 drużyny piechoty
1 schrony bierny dla 2 drużyn piechoty
1 stanowisko obserwatora artylerii
PO Raczki
3 Regelbau 105
2 Regelbau 111
1 schron bierny dla 1 drużyny piechoty
4 ukrycia dla działka przeciwpancernego
PO Bakałarzewo
4 Regelbau 105
1 Regelbau 113
4 schrony bierne dla 1 drużyny piechoty
1 schron bierny dla 2 drużyn piechoty
1 ukrycie dla działka przeciwpancernego
1 stanowisko obserwatora artylerii
1 poterna komunikacyjna
PO Filipów
3 Regelbau 105
2 Regelbau 111
1 fundament
5 schronów biernych dla 1 drużyny piechoty
1 schron bierny dla 2 drużyn piechoty
2 ukrycia dla działka przeciwpancernego
2 stanowiska obserwatora artylerii
PO Prawy Las
2 Regelbau 105
PO Przesławki
3 Regelbau 105
1 fundament

Budowę wszystkich umocnień planowano zakończyć w maju 1941 roku, jednak wiadomo, że na odcinku centralnym (Masurische Grenz- und Suwalki Schnen Stellung) prace wykończeniowe trwały jeszcze pod koniec czerwca, a więc jeszcze po agresji Niemiec na Związek Radziecki. W większości schronów biernych nie zamontowano wkładek pancernych 44P8 w strzelnicy do obrony przedsionka wewnątrz schronów, w bardzo wielu wypadkach zamiast dwuteowników i stalowej blachy jako warstwy przeciwodpryskowej- wprowadzono belki drewniane, niemalże we wszystkich lekkich schronach biernych zamontowano drewniane drzwi wewnętrzne i dwudzielne drzwi drewniane obite blachą drzwi wejściowe- zamiast drzwi pancernych i gazoszczelnych.

SCHRONY BOJOWE
Podstawowym typem schronu bojowego występującym na całej pozycji granicznej jest schron bojowy dla jednego karabinu maszynowego- Regelbau 105- występujący w dwóch wersjach (c- z kopułką obserwatora piechoty typu 90P9; d- ze znacznie tańszym- stacjonarnym peryskopem). Schrony klasy 100 wprowadzone zostały jako obiekty podstawowe (odporność Bneu) instrukcją budowlaną z listopada 1938 roku, opracowaną dla potrzeb już nie fortyfikacji wschodnich, a dla tzw. Linii Zygfryda (Westwall). Główne uzbrojenie każdego schronu stanowił jeden ciężki karabin maszynowy MG 34, ukryty za pionową płytą pancerną typu 78P9. Izba bojowa, oprócz głównego uzbrojenia mieściła także zapas amunicji.
Oprócz pomieszczenia bojowego wnętrze schronu mieściło:
- śluzę gazoszczelną
- izbę pogotowia załogi z 6 pryczami
- magazyn zapasów
- pomieszczenie obserwatora piechoty z kopułką lub peryskopem. Z pomieszczenia obserwatora wyprowadzone było wyjście ewakuacyjne na zewnątrz schronu.
Nieco uproszczoną konstrukcją typu 105 był schron Regelbau 514 występujący na Pozycji Narew- Pisa (Galinde Stellung).

Drugim typem schronu jaki można obejrzeć zwiedzając umocnienia graniczne jest dwukondygnacyjny schron- pełniący zazwyczaj funkcję schronu dowódcyRegelbau 113. Jest to duży schron bojowy, wyposażony w dwa ciężkie karabiny maszynowe MG 34 umieszczone w zamontowanej na stropie kopule bojowej typu 20P7. Oprócz centralnego ulokowania w terenie, obiekt ten posiadał również większą ilość pomieszczeń socjalnych w stosunku do pozostałych schronów, co pozwalało na zakwaterowanie w nim 26 żołnierzy lub przeznaczenie pomieszczeń do celów sztabowych. Zamontowana na stropie zmodernizowana kopuła bojowa 20P7 pozwalała na okrężną obronę wokół schronu w sektorze 360 stopni.
Łącznie schron bojowy typu 113 posiadał wewnątrz 10 pomieszczeń o następującym przeznaczeniu:
kondygnacja I:
- przedsionek
- śluza gazoszczelna
- pomieszczenie pogotowia bojowego
- pomieszczenie dowódcy
- izbę bojową
- pomieszczenie amunicyjne
kondygnacja II:
- pomieszczenie do odpoczynku
- pomieszczenie wentylatorów
- dwa pomieszczenia na zapasy
- ubikację
Z dolnej kondygnacji schronu wyprowadzono wyjście ewakuacyjne.
W przypadku dwóch punktów oporu pozycji Granicznej (Jeże Zachód, Prostki) stanowisko dowodzenia odcinka mieściło się w jednokondygnacyjnych obiektach Regelbau 112.
W celu ochrony skraju pozycji na tzw. Występie Suwalskim w Punktach oporu Raczki i Filipów wybudowano schrony typu Regelbau 111 których uzbrojenie zamontowane było w trójstrzelnicowej kopule pancernej typ 407P9, a wnętrze schronu, oprócz miejsc załogi mieściło pomieszczenie dla organicznej drużyny piechoty walczącej na międzypolu schronów.

SCHRONY BIERNE
Z pewnym opóźnieniem w stosunku do budowy obiektów bojowych rozpoczęto prace przy budowie schronów biernych dla załogi mającej walczyć na pozycjach polowych.
Do schronów biernych, pozbawionych środków ogniowych zaliczamy:
- betonowe schrony dla 1- 2 drużyn piechoty
- ukrycia dla działek przeciwpancernych
- poterny komunikacyjne
- stanowiska obserwatora artylerii
W schronach- ukryciach dla 1 drużyny piechoty jako warstwy przeciwodpryskowej użyto profili z ocynkowanej blachy falistej- typ „H" (jak Heinrich) o łuku 5/8 koła tak charakterystycznej dla obiektów z I wojny światowej. Pozostałe schrony dla 2 drużyn piechoty i ukrycia dla działek przeciwpancernych miały stropy zabezpieczone stalowymi ceownikami, lub zastępczo drewnianymi belkami drewna sosnowego 15 x 15cm.
Latem 1941 roku, w związku z przygotowaniami do wojny ze Związkiem Radzieckim, budowa umocnień na pozycji granicznej została wstrzymana. Wewnątrz schronów biernych nie zamontowano wkładek pancernych strzelnic do obrony przedsionka ani drzwi, w niektórych przypadkach warstwę przeciwodpryskową zamiast elementów stalowych (dwuteowniki, ceowniki, blacha falista) stanowiły belki drewniane o wymiarach 15 x 15cm. Ponadto badania terenowe wykazały, że prawdopodobnie bryły schronów biernych nie zostały rozszalowane i wraz z całym „szkieletem" drewnianym zostały obsypane ziemią (zamaskowane). Trudno jest w dniu dzisiejszym powiedzieć, czy w chwili wstrzymania prac budowlanych (czerwiec 1941), czy dopiero w 1944 roku we wszystkich schronach biernych zamontowano drewniane (!) drzwi zewnętrzne i wewnętrzne.

Już wczesną jesienią 1944 roku rozpoczęto wzmacnianie pozycji obronnych. Niemal we wszystkich punktach oporu poszczególne schrony połączono nitkami transzei, wykopano stanowiska dla ciężkich karabinów, a na niektórych odcinkach wykopano kilometry głębokich rowów przeciwczołgowych oraz zamontowano betonowe stanowiska dla broni maszynowej typu „Kochtopfe”. W połowie października radziecki III Front Białoruski rozpoczyna operację wschodniopruską, Armia Czerwona szybko wdziera się na teren Prus, zajmując tereny do 30 kilometrów w głąb prowincji. Wiele miast i mniejszych miejscowości przechodzi po kilka razy „z rąk do rąk”. Dopiero zaangażowanie do boju doborowych dywizji, w tym dywizji „Hoermann Göring i Batalionu Przybocznego Führera pozwala na ustabilizowanie frontu na kolejne trzy miesiące praktycznie dokładnie na przedpolu fortyfikacji, z wyjątkiem utraconego odcinka punktów oporu od Filipowa do Schirwindt, był to jednak najcenniejszy odcinek Ostpreußenschutzstellung.
W styczniu 1945 roku obsadę odcinka centralnego Wschodniopruskiej Pozycji Obronnej miały stanowić oddziały 23 dywizji piechoty, jednak w związku ze złą sytuacją na froncie, dowódca 4 Armii Niemieckiej- gen. Hossbach wydał rozkaz wycofania się na zachód. Pozycja graniczna oraz większość umocnień w Prusach Wschodnich opuszczona została bez walki.

breyt

Cześć!

[link widoczny dla zalogowanych]

kwj

Co tu dużo pisać, sami poczytajcie:
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

Remes

Remes

Wojciech Rużewicz - Fortyfikacje mazurskie w czasie i przestrzeni
[link widoczny dla zalogowanych]
Konferencja popularnonaukowa Z Odkrywcą na Mazurach
Obszerna relacja Wojtka Rożewicza na temat Fortyfikacji Mazurskiej

breyt

Cześć!

Zagadka Rolling Eyes

[link widoczny dla zalogowanych]

Gdzież ta "harcówka" ulokowana ...

breyt

Cześć!

Następna zagadka

[link widoczny dla zalogowanych]

Rolling Eyes

breyt

[link widoczny dla zalogowanych]

Pozdrawiam!

Gość

zaskocz nas czyś kolego, mało osiągalnym dla przeciętnego poszukiwacza historii

Remes

Regelbau 502
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

Regelbau 107a
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

Regelbau 113d
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

Regelbau 112b
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

Regelbau 501
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

Regelbau 504
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

Regelbau 105c
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

Schron dla działa
[link widoczny dla zalogowanych] [link widoczny dla zalogowanych]

breyt

... Fragment zapory, która tkwiła k. mostu kołowego w Rucianem-Nidzie -> przechodzi do niebytu

[link widoczny dla zalogowanych]

TAK! Czeka na wywóz w kierunku kadzi ...

Remes

Na parkingu w Chełmku Very Happy

[link widoczny dla zalogowanych]
Wink

Remes

W dniach 28-29 listopada 2009r w godzinach 10-14, dni otwarte "Piskiej Pozycji Ryglowej"
[link widoczny dla zalogowanych]

Puls ZET · Gość

radiozet.pl/Wiadomosci/Polska/Przeniosa-bunkier-bo-im-przeszkadza-GALERIA

Gość

Szeroki Bór w precyzyjnym wydaniu

bing.com/maps/?v=2&cp=53.64927683073676~21.690894760325307&lvl=14&sty=h